Otomasyon ve yapay zeka alanındaki ilerlemeler, hem kendi alanlarında hem de iklim değişikliğiyle başa çıkma çabaları çerçevesinde mevcut iş gücünün önemli bir bölümünü tehdit ediyor. Bu durum, fosil yakıt bağımlısı meslekler üzerinde ciddi etkiler yaratıyor.

Dijital teknolojiler, el sanatları ve zanaatkarlık gibi geleneksel meslekleri tehdit ederken, tarım alanında da akıllı sistemler geleneksel çiftçilik ve hayvancılıkla yer değiştiriyor. Bu değişim, gücünü otomasyondan alan yeni ekonomik yapılar oluşturuyor.

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından yayımlanan “2025 Mesleklerin Geleceği” raporu, önümüzdeki 5 yılda teknolojik değişim, yeşil dönüşüm ve demografik faktörlerin küresel iş gücü üzerindeki önemli etkilerini vurguluyor.

Öngörülere göre, bu süreçte 170 milyon yeni iş fırsatı ortaya çıkarken, 92 milyon işin yok olacağı tahmin ediliyor. Küresel iş gücünün yaklaşık yüzde 22’sinin ya tamamen ortadan kalkması ya da büyük değişimlere uğraması bekleniyor.

Teknolojik Gelişmelerin Etkisi

Dijitalleşme, yapay zeka, robotik ve otomasyon gibi teknolojik alanlarda yaşanan ilerlemeler, bazı meslek gruplarının hızla büyümesine, bazılarının ise kaybolmasına neden oluyor. Örneğin, banka gişe görevlisi, müşteri temsilcisi ve veri giriş elemanları gibi meslekler, yapay zeka uygulamaları tarafından yerini alırken; üretim hatlarındaki montaj işçileri ve paketleme görevlileri de robot teknolojisi nedeniyle işlerini kaybedebiliyor.

WEF İş Ücretleri ve İstihdam Oluşturma Başkanı Till Leopold, yükselen meslek grupları arasında finansal teknoloji mühendisleri, yazılımcılar ve siber güvenlik uzmanlarının bulunduğunu belirtirken, grafik tasarımı gibi yeni mesleklerin de bu dönüşümden etkilendiğini ifade etti.

Dijitalleşmenin Zanaat ve Tarım Üzerindeki Etkisi

Akıllı tarım teknolojileri, geleneksel çiftçilik ve hayvancılığı tehdit ederken, otomatik sulama ve dron kullanımı, insan gücüne duyulan ihtiyacı azaltıyor. Ayrıca, el sanatları sektöründeki zanaatkarlar ise çevrimiçi satış platformları ve 3D yazıcılar aracılığıyla artan rekabetle karşı karşıya kalıyor.

Geleneksel meslekler, seri üretim ürünlerin ve yeni pazarlama yöntemlerinin baskısı altında kalırken; geçmişte değerli görülen zanaat alanları hızla kaybolma riski taşıyor. Ancak bu iş kolları hala toplumda bir değer barındırıyor.

Yeşil Dönüşüm ve Mesleklerin Dönüşümü

İklim değişikliğiyle mücadele, yüksek karbon emisyonu yaratan kömür madenciliği ve petrol sektöründeki işlerin daralmasına sebep oluyor. Avustralya, Almanya ve benzeri ülkelerde, bu sektörlerde çalışan işçiler, yeniden istihdam programlarına yönlendirilmeye çalışılıyor.

Till Leopold, temiz enerji ve sürdürülebilirlik uygulamalarının elektrikli araçlar ve yenilenebilir enerji mühendisliklerine olan talebi artıracağını belirtiyor.

Demografik Değişim ve Yeni İhtiyaçlar

Yaşlanan nüfus ile birlikte, hemşirelik, sosyal hizmetler ve kişisel bakım gibi mesleklerde de artan gereksinimler görülüyor. Bunun yanı sıra, eğitim alanında öğretmen pozisyonlarının da genişleyeceği bildiriliyor.

Gelişmiş ülkelerde iş gücünün yaşlanıp azalması, gelişmekte olan ülkelerde ise genç ve dinamik iş gücünün artışı ile dengeleniyor. Bu durum, dünya genelindeki iş gücü dinamiklerini etkileyecek önemli bir faktör olarak öne çıkıyor.

Beceri Değişimleri ve İş Modellerinin Evrimi

Teknolojik ve demografik değişimler, birçok işletmeyi iş modellerini değiştirmeye zorlamakta. İşverenlerin yarısı, yaşam maliyetlerindeki artışın da iş modellerinde değişiklik açıklayacağını öngörüyor. Yavaş bir ekonomik büyüme, dünya genelinde 1,6 milyon iş kaybına yol açabilir.

Leopold, 2030 yılı itibarıyla, işlerde gereken becerilerin yüzde 40’ının değişmeye yüz tutacağını belirtiyor. Bu durum, günümüzde eğitim süreçlerinde bile, öğrencilere sunulan bilgilere hemen güncelliğini kaybettirebilir.

Kültürel Değişim ve Mesleklerin Geleceği

Meslekler, ekonomik değerlerinin yanı sıra toplumların kültürel kimliklerini de yansıtmakta. Yapay zeka ve otomasyon, yalnızca iş gücünü değil, aynı zamanda kültürel mirasımızı da şekillendiriyor.

Leopold, genç çalışanların sabit rollerinin giderek değiştiğini ve bu durumun, nitelikli deneyim kazanımlarının nasıl geleceğe aktarılacağı konusunu gündeme getireceğini vurguladı. Tarım gibi temel mesleklerin zamanla değişmesine rağmen, toplumlar için hala vazgeçilmez olduğunun altını çiziyor.