Özel Okul Öğretmenlerinin Kıdem Tazminatı Hakkı ve Sözleşme Süreçleri

Özel okullarda yaklaşık 175 bin öğretmen görev yapmaktadır. Bu öğretmenler, her öğretim yılının sonunda sözleşmelerinin yenileneceği konusunda kaygı yaşamaktadırlar. Sözleşmesi yenilenmeyen veya kendi isteğiyle yenilemeyen öğretmenlerin kıdem tazminatı konusu ise sıkça tartışılmaktadır.

5580 Sayılı Yasa ve Sözleşme Koşulları

5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 9. maddesi gereği, özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenler ve yöneticilerle en az bir takvim yılı süreli yazılı iş sözleşmesi yapılması zorunludur. Ancak, mazeretleri nedeniyle ayrılan öğretmenlerin yerine alınacak olan personel için bu sözleşme bir yıldan daha az süreli yapılabilmektedir.

Kıdem Tazminatı Hakkı Üzerindeki Anlaşmazlıklar

Bazı özel okullar, iş sözleşmelerinin “belirli süreli” olduğunu öne sürerek öğretmenlerin kıdem tazminatı hakkının olmadığını iddia etmektedir. Ancak, Yargıtay’ın 22. ve 9. Hukuk Daireleri arasında bu konuda farklı kararlar mevcut. 2021’de alınan ilke kararları, bu anlaşmazlığı gidermek için önemli bir adım olmuştur.

Yargıtay’ın İlke Kararları

Yargıtay’ın belirli süreli sözleşmelerle ilgili almış olduğu ilke kararları başlıca şu şekildedir:

Sözleşme Süre Sonu ve Kıdem Tazminatı

• Belirli süreli iş sözleşmesinin süresi sonunda kendiliğinden sona ermesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
• Süre bitiminden önce kıdem tazminatına hak kazanacak bir nedenle sözleşmenin sona ermesi durumunda işçi, kıdem tazminatı talep edebilir.
• İşveren, belirli süreli sözleşmenin yenilenmeyeceğini bildirdiğinde işçi kıdem tazminatı talep edebilir.
• İşçi sözleşmeyi yenilemeyeceğini kendisi beyan ettiğinde kıdem tazminatı talep edemez.

Asgari Süreli Sözleşme Yaklaşımı

Yargıtay, öğretmenlerle yapılan sözleşmeleri belirli süreli değil, “asgari süreli” iş sözleşmesi olarak değerlendirir. Bu, öğretmenlerin eğitim faaliyeti sürerken sözleşmelerinin devam etmesi gerektiğini ifade etmektedir. Örneğin, bir öğretmen mazereti nedeniyle eğitim öğretim yılının ortasında ayrıldığında, bu durumda kalan süre için belirli süreli sözleşme yapılabilir; ancak bu, asgari süreli sözleşmenin kaldırılması anlamına gelmez.

Sonuç ve Değerlendirme

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararına göre, kanun gereği belirli süreli kabul edilen sözleşmelerde öğretmenin sözleşmesinin yenilenmemesi durumunda kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Ancak, öğretmen kendi isteğiyle sözleşmeyi yenilemezse kıdem tazminatı talep edemez. Bu durumda öğretmenlerin yeni eğitim öğretim yılında iş güvencelerinin nasıl olacağı, devamsızlık, sınavlar ve tatil kararları gibi diğer okul süreçleri ile yakından ilişkilidir.

Kıdem tazminatı konusundaki belirsizlikler, özel okul öğretmenlerinin çalışma koşullarını etkileyen önemli bir unsur olmayı sürdürmektedir.