Küresel Çelik Pazarında Ticaret Korumacılığı Yeniden Gündemde

Yazar: EVRİM KÜÇÜK

Küresel çelik pazarında ticari korumacılık giderek artarken, ülkeler dampingli ve sübvansiyonlu ithalata karşı daha sert tedbirler almayı tercih ediyor. ABD, Çin, Brezilya ve İngiltere gibi büyük ekonomiler, yerli üreticilerini koruma amacıyla çelik ithalatındaki ticaret engellerini artırırken, Ukrayna ve Kanada da benzer adımlar atmayı planlıyor.

ABD’den Sıkı Önlemler

■ ABD Ticaret Bakanlığı, Cezayir, Bulgaristan, Mısır ve Vietnam’dan gelen inşaat demiri ithalatına yönelik anti-damping ve sübvansiyon soruşturmaları başlattığını duyurdu. ABD’li üreticiler, bu ülkelerden yapılan ithalatın piyasa fiyatlarının oldukça altında olduğunu iddia ediyor. İlk hesaplamalara göre damping oranları, Cezayir için %127, Mısır için %128 ve Vietnam için %117 seviyelerinde bulunuyor.

Çin’den Ek Önlemler

■ Çin, Avrupa Birliği, İngiltere, Güney Kore ve Endonezya’dan gelen paslanmaz çelik ithalatına uygulanan anti-damping vergilerini beş yıl daha uzatma kararı aldı.

■ Brezilya ise, Çin, Hindistan ve Endonezya’dan gelen sıcak haddelenmiş çelik ithalatının yerli üreticilere zarar verdiği gerekçesiyle kapsamlı bir soruşturma başlattı. Çin’in rekabetçi fiyat politikası, Güney Amerika’daki üreticiler için uzun süredir bir endişe kaynağı oldu.

İngiltere ve Kanada’nın Koruma Önlemleri

■ İngiltere hükümeti de korumacı bir yaklaşım benimsemiş durumda. Ticaret Bakanlığı, Vietnam, Güney Kore ve Cezayir’den gelen çelik ithalatına uygulanan kotaları sert şekilde daraltmayı planlıyor. Yeni düzenlemeye göre, Vietnam’dan gelen ürünlerde kota %20’ye, Güney Kore ve Cezayir için ise %15’e düşürülecek. Kotaların aşılması durumunda ek %25 vergi uygulanması öngörülüyor.

■ Kanada, 19 Haziran’da üçüncü ülke menşeli çelik ve alüminyum ithalatına yönelik yeni tarifeler getirdi. Özellikle ABD dışındaki ülkelerden gelen çelikte, kota aşımı durumunda vergi uygulanacak.

■ Ukrayna, çelik ithalatında ciddi sıkıntılar yaşıyor. Türkiye’den gelen haddelenmiş çelik ürünleri, 2024 itibarıyla Ukrayna pazarında %51’in üzerinde paya sahip. Bazı ürün gruplarında bu oran %80-90’a kadar yükseliyor. Türk çeliğinin, ucuz Rus hammaddesiyle üretilmesi, yerli üreticiler için ek bir baskı kaynağı oluşturuyor. Uzmanlara göre, Ukrayna da AB’nin uyguladığı türden anti-damping önlemlerini hayata geçirmeli ve ithalatın kaynağını daha titiz şekilde denetlemeli.

■ Malezya, bu ay geçici anti-damping vergileri uygulamaya başladı. Galvanizli demir ve çelik bobinleri için Çin, Güney Kore ve Vietnam menşeli ürünlere %3,86 ila %57,9 arasında vergi getirildi. Soruşturma Şubat ayında başlamış ve nihai kararın Kasım ayında açıklanması bekleniyor.

■ Tayvan ise, haziran ayının son haftasında Çin menşeli sıcak haddelenmiş çelik ve bira için dört aylık geçici anti-damping vergisi kararı aldı ve bu vergi oranı %20,15’e kadar çıkabiliyor.

■ Hindistan, çeliğe yönelik korunma vergisini %12’den %24’e yükseltme planını değerlendiriyor. Ayrıca, çelik hammaddesi olan düşük kül içerikli met koku için soruşturma başlatılmış ve Temmuz-Aralık dönemi için kota uygulanması öngörülüyor.

Küresel HRC Piyasasında Negatif Eğilimler

Haziran 2025 itibarıyla sıcak haddelenmiş rulo (HRC) piyasasında bir dengesizlik gözlemlendi. Avrupa ve Çin’de fiyatlar geri çekilirken, ABD’de Trump yönetimi döneminde uygulanan tarifeler fiyatları desteklemeye devam etti.

■ Avrupa’da HRC fiyatları Haziran ayında düşüş gösterdi. Batı Avrupa’daki fiyat teklifleri %10,2 azalarak 575 euro/ton fabrika çıkış fiyatına, Güney Avrupa’daki ithalat fiyatları ise 475 euro/ton CIF seviyesine geriledi. İtalya’daki ithalat fiyatları 545 euro/ton fabrika çıkışına düştü. Yerli üreticiler, satış hacimlerini korumak adına fiyatları 570 euro/tonun altına düşürmek zorunda kaldı.

■ ABD’de sıcak haddelenmiş rulo fiyatları Haziran ayında yükseldi. Ayın son haftasında Kuzey Amerika’da ürünlerin fiyatları, Mayıs sonuna göre %1,1 artarak 986,6 dolar/ton fabrika teslimine ulaştı. Bu artışın temel sebebi, Donald Trump yönetimi tarafından açıklanan çelik ithalat vergilerindeki artış olarak gösteriliyor.

■ Çin’de sıcak haddelenmiş rulo fiyatları Haziran ayında %1,6’lık bir düşüşle 475,5 dolar/ton FOB seviyesine geri çekildi. Düşüşün ana nedeni, zayıf makroekonomik göstergelerdi. Mayıs ayına ait PMI endeksi, özellikle orta ölçekli işletmeler arasında üretim faaliyetlerinde daha fazla bir gerilemeye işaret etti. Ayrıca, ihracat pazarındaki rekabet de fiyatları olumsuz etkiledi.