TÜİK ve Fiyat Endekslerine Güven Sorunu: İstanbul Tüketici Fiyat Endeksi Üzerine Değerlendirme

TÜİK’in Fiyat Endeksi Eleştirileri

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan fiyat endeksleri, birçok açıdan toplumun geniş kesimleri tarafından eleştirilmekte. Vatandaşlar, TÜİK’in gerçek fiyat artışlarını yeterince şeffaf ve doğru bir şekilde yansıtmadığı yönünde ciddi kaygılar taşıyor. Özellikle gelir dağılımındaki adaletsizlik ve hanelerin harcama alışkanlıklarındaki köklü değişiklikler, bu eleştirilerin başlıca nedenleri arasında yer alıyor.

Artan Gıda ve Barınma Harcamaları

Hanelerin gıda ve barınma giderleri, özellikle son yıllarda önemli bir artış göstermekte. Ancak TÜFE’de bu ihtiyaçların yeterince temsil edilmediği düşünülüyor. Bu durum, TÜİK tarafından açıklanan verilere güvenin azalmasına sebep oluyor. TÜİK’in madde fiyatlarını gizlemesi ve madde ağırlıklarını açıklamaktan vazgeçmesi, güven kaybını daha da derinleştirmiştir.

Alternatif Fiyat Endeksleri: İTO’nun Yeni Hamlesi

TÜİK’e olan güvensizlik, alternatif fiyat endekslerinin geliştirilmesine yol açtı. İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından sunulan yeni tüketici fiyat endeksi, bu alternatiflerin başında geliyor. 2023 baz yılıyla hesaplanan İTO İstanbul Tüketici Fiyat Endeksi, Ocak 2024 itibarıyla verilere ulaştı ve Haziran 2023 döneminde yüzde 1,77 oranında bir artış kaydedildi.

Revizyon Tartışmaları

Ancak Haziran ayı açıklamaları, önemli bir revizyonun yapıldığını da gözler önüne serdi. İTO, Ocak 2024’ten Mayıs 2025’e kadar olan verileri revize etti. Fiyat endeksi hesaplama yöntemleri üzerine uzmanların değerlendirmeleri, bu revizyonun yanlış bir adım olduğu yönünde. Uzmanlar, fiyat endekslerinin oluşturulmasında hata yapıldığını ifade ediyor.

İTO’nun Fiyat Endeksi Üzerine Yazılı Açıklama

İTO, bu revizyonun neden gerekli olduğuna dair açıklamalar yaptı fakat yine de fiyat endeksi uzmanlarının yorumları, sürecin hatalı olduğunu öne sürmekte. Ocak ayında düzenlenen toplantıda, TÜİK’in gizlediği bazı kalemlerin ağırlıklarıyla ilgili yanıt alamamak, eleştirilerin dozunu artırdı.

Fiyat Endekslere Güven ve Gelecek Öngörüleri

TÜİK’in açıklamalarıyla kıyaslayabileceği alternatif bir fiyat endeksi arayışı, ekonomik istikrar açısından önemlidir. İTO’nun yeni TÜFE’si, TÜİK’in oranlarını test edebilmesi açısından değerli bir çalışma olsa da, son revizyon güvenilirlik konusunda soru işaretleri doğurmuştur. Fiyat endeksleri, genelde revize edilmemesi gereken göstergelerdendir. Fiyatlar oluşmuş, hesaplamalar yapılmış ve bu süreç tamamlanmıştır.

İTO’nun Revize Oranları

Eski endekse göre, 2024 yılı artışı yüzde 50,37 olarak hesaplanmışken, revizyon sonrası bu oran yüzde 49,71 seviyesine gerilemiştir. Beş aylık artış ise eski verilere göre yüzde 19,53 iken revize sonrası yüzde 18,54 seviyesine düşmüştür. Revizyonun etkisi, altı aylık artışın yüzde 21,65 olması gerekiyorken, revizyon sonrası gerçekleşmenin yüzde 20,63 olarak gerçekleşmesiyle sınırlı kalmıştır.

Sonuç: Revizyon İddialarının Gerçekliği

Bazı kesimlerin, İTO’nun revizyonda baskı altında kaldığı iddiaları, somut bir temele dayanmıyor. Eğer böyle bir talep olmuş olsaydı, İTO’nun buna direnip direnmeyeceği muğlaklığını koruyor. Bu durum, İTO’nun fiyat endeksi hesaplama sürecinin sorumluluğunda büyük bir hatadan ibaret olduğunu ortaya koyuyor. Ekonomik verilerin güvenilirliği, yatırımcılar ve piyasa yapıcılar için oltaya düşmemek adına kritik öneme sahiptir.