Türkiye’de Mevduat Faizlerinde Düşüş: Merkez Bankası’nın Yeni Hamleleri

Merkez Bankası’nın Faiz Politikasındaki Değişiklikler

Merkez Bankası, politika faizini yüzde 46 seviyesinden artırarak, ağırlıklı ortalama fonlama faizini yüzde 49 seviyesine düşürmesi, yarın yapılacak Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısına giden süreçte mevduat faizlerinde belirgin bir azalmaya yol açtı. Haziran ayının ilk haftasında, 32 gün vade ile mevduat faiz oranları yüzde 48 olarak belirlenirken, yeni haftaya 1 puanlık bir düşüşle başladı. Üç aya kadar olan vade için mevduat faizleri ise politika faizi seviyesinde, yüzde 45,5-46 arasında gerçekleşti. Öte yandan, ihtiyaç kredi faizlerinde herhangi bir değişiklik gözlemlenmedi; bu oran aynı tarihlerde yüzde 4,44-5,69 arasında devam etti.

Ekonomik Gelişmelerin Etkisi

19 Mart’ta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklanmasının ardından, Merkez Bankası piyasalarda yaşanan sarsıntıya karşı çeşitli önlemler aldı. Nisan ayı PPK toplantısında, politika faizini yüzde 42,5’ten yüzde 46’ya, gecelik borç verme faizini ise yüzde 49’a yükseltti. Özellikle geçen haftaya kadar, yüzde 46 olan politika faizine bağlı kalınarak piyasayı kısıtlı fonlamayı hedefledi. Geçen hafta, Merkez Bankası, haftalık repo ihalelerinde fonlama miktarını 150 milyar liraya kadar yükseltti.

Bu gelişmelerin sonucunda, TLREF faizi de yüzde 49 seviyelerine yakın olarak belirlendi. Merkez Bankası’nın adımları, mevduat faizlerinde hızlı bir değişime yol açarken, bankacılık sektöründe mevduat faizleri nisan ayı PPK kararı ile birlikte hızla artış gösterdi. 32 gün vadeli mevduat faizi, 19 Mart öncesinde yüzde 42-43 aralığındayken, mart sonunda bu oran yüzde 45,5’e yükseldi ve nisan toplantısı sonrasında yüzde 47-48 seviyelerine tırmandı.

Fonlama Maliyetinin Mevduat Üzerindeki Etkisi

Geçtiğimiz hafta içinde, Merkez Bankası’nın piyasa fonlama maliyetini yüzde 46 seviyesine çekmesi ile birlikte, standart TL mevduat faizleri de düşüşe geçti. En kısa vade olan 32 gün için mevduat faizi yüzde 47 seviyelerinde kalmaya devam etse de, ilerleyen günlerde 1 puan indirimle başladı. 45 gün vadeli mevduat faiz oranı yüzde 42,75’e geri çekilirken, 3 aya kadar vade için bu oran yüzde 45,5 seviyelerine geriledi. Geçtiğimiz ay içerisinde 3 aya kadar vadeli mevduat faizleri yüzde 48-50 aralığında iken, Merkez Bankası’nın hamleleri ile bu oranlar düştü.

Mevduatın Bankacılık Sektöründeki Dağılımı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, Türkiye’deki yurtiçi yerleşiklerin TL mevduatında 3 aya kadar vadeli hesaplar yüksek bir paya sahip. Toplam yurtiçi yerleşiklerin TL mevduatı 12 trilyon 582 milyar lira seviyesindeyken, bunun 2 trilyon 155 milyar lirası vadesizde tutulmakta. 1 aya kadar vadeli mevduatlar 2 trilyon 373 milyar lira ile toplam mevduatın yüzde 18,86’sını oluşturmakta. Üç aya kadar vadeli mevduat ise 5 trilyon 819 milyar lira ile toplam mevduatın yüzde 46,25’ini temsil ediyor.

Bu süreçte, 6 aya kadar vadeli mevduatlar toplamda 1 trilyon 718 milyar lira ile yüzde 13,6’lık bir pay alırken, 1 yıla kadar olan mevduatların toplam içindeki payı sadece yüzde 2,79’a geriliyor. Uzun vadeli mevduatların ise toplamda 164 milyar lira ile yüzde 1,3’lük bir paya sahip olduğu gözlemleniyor.

Merkez Bankası’nın faiz politikası, piyasalar üzerindeki etkilerini sürdürürken, mevduat faizlerinin düşüşü ekonomik dengeyi koruma çabalarının bir parçası olarak değerlendiriliyor. Bu durum, enflasyon ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların da etkisiyle, bankacılık sektöründe yeni bir mali denge yaratma yolunda atılan adımları simgeliyor.