Boğaziçi Üniversitesi’nin Sıralamalardaki Paradoxları: QS ve URAP Üzerinden Bir Değerlendirme

üniversite Sıralama Sistemlerinin Eleştirisi

Günümüzde üniversite sıralama sistemleri, çok çeşitli ölçütlere dayalı olarak oluşturulmakta olup, bunların çoğu makale ve atıf gibi akademik performans kriterlerine dayanmaktadır. Bu sıralamalar, Harvard ve Oxford gibi prestijli üniversitelerin zirvede yer almasını sağlayarak, kendilerine hem inandırıcılık hem de pazarlama avantajı yaratmaktadır. Örneğin, QS ve Times Higher Education gibi uluslararası sıralamalar, işletme modeli olarak bu yaklaşımı benimseyen önde gelen kurumlardır. Buna karşılık, ODTÜ Enformatik Enstitüsü tarafından hazırlanan URAP sıralaması, daha şeffaf bir veri anlayışıyla ticari bir hedef gütmemektedir.

Boğaziçi Üniversitesi’nin Sıralamalardaki Durumu

Son dört yılda Boğaziçi Üniversitesi (BÜ), URAP sıralamasında sürekli bir düşüş gösterirken, QS sıralamasında yükseliş göstermiştir. QS sıralamasındaki bu çelişki, sıralama kriterlerinin ve veri toplama yöntemlerinin incelenmesini zorunlu kılıyor.

QS Sıralama Kriterleri ve Değişkenlik

QS, akademik makale ve atıf sayıları ile birlikte anketlere ve üniversitelerden gelen verilere dayalı bir sistem işletmektedir. BÜ’nin QS sıralamasındaki 1500 üniversite arasında, akademik itibar açısından %36.2 oranında iyi bir konumda olması önemli bir veridir. Ancak 2023’ten itibaren eklenen istihdam sonuçları ve uluslararası araştırma ağı gibi yeni ölçütler, BÜ’nün sıralama konumunu etkileyen önemli faktörlerdir. Ayrıca, bu yıl QS sıralamasında kullanılan normalizasyon yöntemlerinin değişmesi, yıllar arası karşılaştırmalarda zorluklar meydana getirmiştir.

Veri Beyanı Üzerinden Karşılaştırmalar

BÜ, QS sistemine yıllar içinde belirli veriler yollamamış olup, bu eksiklik, sıralama sonucu olarak önceki verilerin kullanılmasına neden olmuştur. Ancak 2024’ten itibaren yeni verilerin girilmesi, üniversitenin öğrenci ve öğretim üyesi sayılarında artış gözlemlenmesine yol açmıştır. Bununla birlikte, 2025’te beyan edilen verilerde ortaya çıkan çelişkili sayılar, BÜ’nün skoru üzerindeki etkileri sorgulatmaktadır. Öğrenci sayısının azaltılması, öğretim görevlisi başına düşen öğrenci sayısını olumlu yönde etkilerken, öğretim üyesi sayısının azaltılması da makale ve atıf sayısını artırarak skorlara yansıması sağlanmaktadır.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ve Sonuçları

Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) istatistikleri, Boğaziçi Üniversitesi’nin gerçek öğrenci sayısını 15,774, öğretim üyesi sayısını ise 706 olarak göstermekteyken, QS verileri arasında gözlemlenen tutarsızlıklar, sıralama oyunlarının boyutunu ortaya koymaktadır.

Sonuç

Boğaziçi Üniversitesi, farklı sıralama sistemlerinde yer aldığı pozisyonlarıyla dikkat çekerken, QS gibi veri odaklı sıralamalar kurumsal iletişim oyunlarına dönüşme riski taşımaktadır. Bunun yanı sıra, üniversitelerin sıralamalardaki varlığı gelecekteki tercih ve kontenjan durumları üzerinde etkili olabilir. BÜ gibi prestijli bir üniversitenin, kayıt işlemleri ve burs imkanları gibi konularda nasıl bir politika izlediği, hem yerel hem global düzeyde eğitim kalitesinin nasıl algılandığı üzerinde de önemli bir etki yaratacaktır.