Faiz Oranları ve Yatırımlar: 2023’te Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme

Sıkı Para Politikası ve TL Mevduatlara İlgi

Haziran 2023 itibariyle Türkiye’de uygulanan sıkı para politikası, Türk Lirası mevduatlarına olan ilgiyi önemli ölçüde artırdı. Yatırımcılar, tarihsel olarak en yüksek reel faiz oranlarından faydalandı, ancak elde ettikleri kazanımların çoğunu yeniden tasarrufa yönlendirmediler. Örneğin, Ağustos 2024 ile Ağustos 2025 arasında ortalama %60 bileşik faiz kazancı elde edilmesi beklenirken, gerçek artış %32,4’te kaldı. Bu durum, toplamda yaklaşık 300 milyar lira gibi dev bir tasarrufun harcandığını ortaya koyuyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun verilerine göre, geçen yıl Ağustos ayında 4,5 trilyon lira olan gerçek kişi mevduatları, bu yılın Ağustos sonunda %32,45 artışla 8,5 trilyon liraya ulaştı. Ancak, Pusula Portföy Yönetimi Danışmanı İris Cibre’nin hesaplarına göre, bu dönemde uygulanması gereken bileşik faiz getirisi 10,3 trilyon lira olmalıydı; dolayısıyla, 1,76 trilyon liralık bir kayıp söz konusu.

PPF ve Döviz Fonlarında Dikkat Çeken Artış

Aynı dönemde para piyasası fonları ve döviz fonları, faiz getirilerinin üzerinde bir artış gösterdi. Geçen yıl Ağustos’ta 986,8 milyar lira olan para piyasası fonlarının değeri, 1,6 trilyon lira olması gerekirken 2,12 trilyon liraya ulaştı. Döviz fonları da $1,2 trilyon’dan $2,4 trilyon’a yükselerek önemli bir artış gösterdi. Yıllık bileşik faizle artması gereken tutarın 1,45 trilyon lira olduğu göz önüne alındığında, bu artışın yatırımcıların TL mevduat faiz getirilerini çeşitlendirmeye yöneldiklerinin bir işareti olduğu açık.

Cibre’nin hesaplamalarına göre, TL mevduatlarından döviz ve para piyasası fonlarına kaydırılan miktar çıkarıldığında, geriye kalan 281,44 milyar liralık net tasarruf harcandı. Bu harcamanın nereye gittiği ise oldukça önemli bir soru. Cibre, bu miktarın dövize yönlendirilmediğini ve gerçek kişi döviz mevduatlarının çok az bir artış gösterdiğini belirtti.

Hangi Kesimlerin Alım Gücü Arttı?

İris Cibre, harcamaların içinde kredilerle oluşturulan para arzının da bulunduğunu vurguladı. Bireysel kredi oranının aynı dönemde %46 artması ve toplam para arzının %36 büyüyerek 281,44 milyar liralık harcamanın kaynağını oluşturduğu kaydedildi. Bunun sonucunda, tasarruf yerine harcama yaptığı belirlenen gerçek kişilerin TL tasarruflarının %21’inin kullanıldığı ortaya çıktı.

Harcama olarak ayrılan 300 milyar liranın büyük kısmının konut ve araç alımlarında kullanıldığı belirtildi. Bu durum, konut ve araç satışlarındaki artışla destekleniyor. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Temmuz sonu itibarıyla konut satışları son bir yılda %12,4 artış gösterdi.

Konut ve Araç Satışlarındaki Artış

Ağustos 2023 itibarıyla, konut satış miktarının peşin alımlarla birlikte %8 artması, kredili konut satışlarının ise %60,3 arttığı görülmüştür. Araç satışlarında lüks segmentteki artış, toplam satışların %18 artmasıyla dikkat çekmektedir. Bazı lüks araçların satışı ise 2-3 katına kadar yükselmiştir.

Sonuç ve Ekonomik Değerlendirme

Sonuç itibariyle, Türkiye’de uygulanan sıkı para politikası belli kesimlerin alım gücünü artırmış, ancak bu durum genel tasarrufları olumsuz etkilemiştir. Yüksek reel faizler, belirli bir kesime büyük kazançlar sağlarken, genel halin tersine döndüğü ve harcamaların arttığı ortaya çıkmaktadır. Ekonomik görünüm, gelecek aylarda enflasyon oranları ve faizin seyriyle birlikte daha net bir şekil alacaktır. Ekonomi, bir yandan yatırımcıların kazançlarını artırırken, diğer yandan geniş kitlelerin alım gücünü azaltan karmaşık bir yapıda ilerliyor.

Bu dinamikler ışığında, dikkatli ekonomik okuma ve stratejiler geliştirilmesi şarttır.