Türkiye’nin Dijital Dönüşümü: Yapay Zeka ve Çalışma Hayatının Geleceği

2025 Raporu ve Dijital Kapsayıcılık

ActHuman Sosyal Kapsama İnisiyatifi, “Türkiye’de Yapay Zekâ ve Çalışma Hayatının Geleceği: Kapsayıcı Büyüme için Dijital Dönüşüm” başlıklı 2025 raporunu kamuoyuyla paylaştı. Bu çalışma, Türkiye’nin dijital geleceğinin şekillendirilmesinde önemli bir referans noktası olmayı hedefliyor.

Dijitalleşme Durumu ve Riskler

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi ve İNGEV iş birliğiyle hazırlanan raporda, Türkiye’nin yapay zeka devrimine bireysel düzeyde yüksek ilgi göstermesine rağmen, işletme bazındaki eksiklikler ciddi riskler oluşturuyor:

• Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) kullanımı %24’te kalırken, Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) çok daha az bir oranda kullanılıyor. Bu durum, dijitalleşmeyen KOBİ’lerin yapay zeka devriminde dışarıda kalma riskini artırıyor.

• Bireysel olarak dijitalleşme oranı yüksek olsa da, Türkiye, sıkı bir dijital altyapıya ihtiyaç duyuyor. Küresel ChatGPT trafiğinin %3’ünü oluşturmasına rağmen, firma düzeyindeki dijital eksiklikler kritik seviyede.

Sosyal Eşitsizlik Riski ve Genç Nüfus

Rapordaki veriler, Türkiye’de genç nüfusa rağmen NEET (Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan Gençler) oranlarının arttığını ve yetenek uyumsuzluğunun sürdüğünü gösteriyor. Yapay zeka dönüşümü, uygun müdahale yapılmadığı takdirde yeni bir eşitsizlik dalgası yaratma potansiyeline sahip.

• İşletmelerin sadece %56’sı web sitesine sahip. Birçok KOBİ, temel veri toplama altyapısından yoksun olduğu için yapay zekâ tabanlı üretkenlik artışlarından yararlanamıyor.

• Yaklaşık %30 oranında kayıt dışı istihdam, otomasyon ve yapay zekânın yaratacağı etkilerin sosyal güvenlik sistemine erişemeyen çalışanlar açısından daha yıkıcı olabileceğine işaret ediyor.

Yol Haritası ve Stratejik Öneriler

Raporda, Türkiye’nin dijital geleceğini daha adil ve sürdürülebilir kılmak için somut bir yol haritası sunuluyor. İPM Direktörü Senem Aydın-Düzgit, dijital dönüşüm hızının sadece ekonomik rekabeti değil, aynı zamanda toplumsal eşitliği de yeniden tanımlayacağını ifade etti.

Malum, yapay zekâ devrimi, yalnızca ekonomik potansiyel değil, aynı zamanda önemli eşitsizlik sorunlarını da beraberinde getiriyor. İNGEV Başkanı Vural Çakır, bu olumsuz etkilerin önüne geçmek için global yapay zekâ şirketlerinin Birleşmiş Milletler denetiminde olmasının ve vergi mevzuatlarının tüm ülkelerin yararına düzenlenmesinin hayati önem taşıdığını belirtti.

Ekonomi Editörü Yorumu

Sonuç olarak, Türkiye’nin dijital dönüşümü, ekonomik büyüklüğünün yanı sıra sosyal dinamikleri de şekillendirebilecek kritik bir süreçtir. Yapay zekâ ve dijitalleşme, ekonomik rekabet gücünü artırmasının yanı sıra, sosyal eşitsizlikleri de derinleştirme potansiyeline sahiptir. Eğer gerekli adımlar atılmazsa, bu süreç, ülkede derin sosyal ve ekonomik krizlere yol açabilir. Özellikle KOBİ’lerin dijitalleşme sürecine dahil edilmesi ve genç nüfusun istihdam edilebilirliklerinin artırılması için alınaacak önlemler, bu iki dinamiğin denkleme entegre edilmesinde kritik öneme sahiptir. Yapay zeka devrimi, yalnızca teknolojik bir dönüşüm değil, toplumun her kesimini doğrudan etkileyen, dinamik bir değişim sürecidir.