Jinekolojide Tarihi Dönüşüm: "Lilium" Prototipi ile Yeni Bir Dönem Başlıyor

Giriş: Metal Spekuluma Veda

Jinekolojik muayenelerde kullanılan metal spekulum, tarih boyunca kadınların acılarına tanıklık etmiş bir tıbbi alet olarak kalmıştır. 1845 yılında icat edilen bu acı verici ve soğuk alet, kadınların bedenlerine dair bir söz hakkı olmaksızın tasarlanmıştır. Ancak, uzun bir süredir değişmeyen bu uygulama, "Lilium" adı verilen yeni bir tasarımla sona eriyor.

"Lilium": Modern ve İnsan Merkezli Bir Yaklaşım

Kadınların Deneyimlerine Dayalı Tasarım

Delft Teknoloji Üniversitesi’nden kadın mühendisler Ariadna Izcara Gual ve Tamara Hoveling, "Lilium" spekulumunu tasarlarken 400’den fazla kadınla görüşerek gerçek deneyimlere dayalı geri bildirimler topladılar. Zambak çiçeğinden ilham alınan bu tasarım, tıbbi sınıf TPV kauçuktan gerçekleştirildi ve açıldığında üç yapraklı bir form alıyor. Metal spekulumların aksine, "Lilium" sessiz, esnek ve acısız bir muayene sunuyor.

Obezite ve Sarkmalarda Üstün Performans

"Lilium", geleneksel spekulumların yetersiz kaldığı obez hastalarda ya da vajina duvarında sarkma görülen durumlarda daha net bir görüş sağlıyor. Endüstriyel tıbbi tasarım uzmanı Hoveling, cihazın yerleştirilmesi sırasında birçok hastanın kasıldığını ve bu durumun muayeneyi zorlaştırdığını belirtiyor. Yeni tasarım, bu rahatsızlıkları minimize ediyor ve kullanıcı deneyimini iyileştiriyor.

Pratik ve Sürdürülebilir Tasarım

Minimalist Yapı ve Çevresel Etki

Mevcut spekulum modelleri genellikle dokuz farklı parça içerirken, "Lilium" yalnızca iki bileşenden oluşuyor. Bu sade yapı, temizlik ve güvenli bir şekilde tekrar kullanılabilirliğini artırıyor. Ayrıca, çevresel etkiyi minimumda tutmayı hedefliyor. "Lilium" hâlâ prototip aşamasında ve klinik test süreçlerinden geçiyor. Türkiye’de, jinekolojik muayenelerde klasik plastik ve metal spekulumlar kullanılmaya devam ediyor.

Tarihsel Bağlam: Spekuluma Dair Karanlık Bir Miras

Irkçı Deneyler ve Etik Problemler

Spekulum, ilk kez 1845 yılında James Marion Sims tarafından, köleleştirilmiş siyahi kadınlar üzerinde, anestezi uygulanmadan geliştirildi. Bu tarihi gerçek, günümüzde hâlâ tartışmaları sürdürmektedir. Sims, bu kadınları "tıbbi mülk" olarak görmüş ve etik dışı deneyler uygulamıştır. Bu kadınlardan bazıları, acı içinde defalarca operasyon geçirmiştir.

Anestezinin İhmal Edilmesi

Sims’in deneyleri sırasında anestezi mevcutken kullanılmaması, siyahi kadınların acıya daha az duyarlı olduğuna dair yanlış bir inançla ilişkilidir. O dönemde, kölelerin "Hayır" deme hakkı bulunmadığı için bu deneylerin uygulanması daha da kolaylaşmıştır.

Sonuç: Yenilik ve Hesaplaşma

Sims’in heykeli, yıllar boyunca New York Central Park’ta yer alıyordu. Ancak 2018’de yapılan "nefret sembollerinin kaldırılması" çalışmaları kapsamında, heykel kaldırıldı ve bilgi levhasıyla birlikte mezarının bulunduğu yere taşındı. Bu levha, Sims’in köle kadınlar üzerindeki etik dışı deneylerini hatırlatmaktadır.

Kapanış Yorumum

"Lilium" tasarımı, jinekolojik uygulamalarda kadınların bedenleri üzerindeki kontrolü yeniden kazandırma yolunda umut verici bir adım olarak öne çıkıyor. Tarihi travmalarla yüzleşirken, modern tıbbın insan merkezli yaklaşımlar geliştirmesi gerektiği aşikâr. Bu tür yenilikler, kadınların sağlık deneyimlerini daha insani bir hale getirirken, aynı zamanda geçmişten ders alarak daha etik bir gelecek inşa etmemize olanak tanıyor.