‘Sadece Bir Sinemacı Olmaktan İleri’

• Yönetmen Dêrsim Zêrevan: “Biz bu ülkede sadece sinemacı değiliz. Ülke coğrafyasının gerçeklerini bilerek bir yandan kendimizi koruduk diğer yandan şehit yoldaşlarımızın tabutlarını taşıdık.”

Kürt halkının davasını ve toplumsal acılarını sinemaya taşıyan yönetmen Dêrsim Zêrevan, özellikle Kürt kadın savaşçıların mücadelelerini konu alan filmleriyle dikkat çekiyor. Kürdistan’ın yüksek dağlarında 2004’de başlayan sinema yolculuğu, Zêrevan’ı kadın sorunlarına odaklanan bir sinemacıya dönüştürdü. Zêrevan’ın filmleri, hem yerel hem de uluslararası festivallerde büyük ilgi çekiyor. Yönetmen Dêrsim Zêrevan, sinema yolculuğunu ve çalışmalarını ANHA’ya anlattı.

Sinema yolculuğunun ilk adımı

Dêrsim Zêrevan, sinema serüvenine 2004’te, Kürdistan dağlarında, sinemacı ve gazeteci Şehit Halil Dağ’ın önerisiyle adım attı. “Bir tesadüf değildi, çünkü bu işi severek yapıyorum” diyen Zêrevan, filmlerinde kurgudan uzak, gerçek hikayelere yer vermeyi tercih ediyor. Onun için sinema, Kürt halkının ve özellikle kadınların mücadelesini dünyaya duyurmanın bir aracı.

 

 

Neden kadın ve toplum?

Zêrevan’ın eserleri, Kürt kadın savaşçıların direnişini ve toplumsal sorunları merkeze alıyor. “Hep Kavgaydı Yaşamım” adlı filminde, Kürdistan Özgürlük Hareketi’nin öncülerinden Şehit Sakine Cansız’ın (Sara) hayatını işleyen Zêrevan, kadınların özgürlük mücadelesine dikkat çekiyor. Yönetmen, “Kadınlar özgür olmazsa, özgür bir ülkeden bahsedemeyiz” diyerek filmlerinde kadın sorunlarına odaklanma nedenini açıklıyor. Egemen sistemlerin doğa, çocuk, kadın ve toplum kimliklerini kendi çıkarları temelinde şekillendirdiğini ve sinema alanının da bunları sanat perdesiyle süsleyerek kullandığını kaydeden Zêrevan, “Çalışmalarımızla sinemada kadın ve toplum sorunlarının bir istismar aracı olmadığını göstermek istiyoruz” diye ifade ediyor.

 

 

‘Canlandırırken içimiz yanıyordu’

Zêrevan’ın “Şoreşgerên Şengalê” (Şengal Devrimcileri) filmi, 2014’te DAİŞ’in Ezîdî toplumuna yönelik katliamlarını ve Şengal’deki direnişi konu alıyor. Nûjîyan Kadın Film Festivali’nde gösterilen uzun metrajlı belgesel, Düsseldorf Festivali gibi uluslararası platformlarda da izleyiciyle buluştu. Film, Şengal’de 12 devrimcinin, özellikle iki kadın devrimcinin DAİŞ’e karşı mücadelesini anlatıyor. 2018’de başlayan çekimler, 2020’de tamamlandı ve 2024’te yayına hazır hale geldi. Zêrevan, çekimlerin Şengal’in zorlu koşullarında, mayınlar ve Türk devletinin hava saldırıları altında gerçekleştiğini belirtiyor. “Acı dolu görüntüleri canlandırırken içimiz yanıyordu” diyen yönetmen, Şengal katliamının duygusal etkisine  dikkat çekiyor.

Şehitlerin vasiyeti

“Şengal’deki çekimler sırasında DAİŞ’in mayınları, Irak ordusunun sızma girişimleri ve Türk devletinin hava saldırıları büyük zorluklar yarattı” diyen Zêrevan, Mam Zekî Şengalî gibi isimlerin desteğiyle filmi tamamlamayı başardıklarını ekliyor. Çekimlerden sonra bazı ekip üyeleri ve oyuncuların Türk devletinin saldırılarında şehit düştüğünü belirten Zêrevan, “Ülke coğrafyasının gerçeklerini bilerek bir yandan kendimizi koruduk diğer yandan şehit yoldaşlarımızın tabutlarını taşıdık. Şehit vermek Kürtler hiçbir zaman bitirmez, bitiremez. Şehitlerin vasiyeti filmin başarıya ulaşmasıydı” diye ekliyor. “Şengal’den Mektuplar” ve “Şengal Devrimcileri” filmleriyle şehitlerin vasiyetini yerine getirdiğini ifade eden Zêrevan, bu eserlerin bir başarı olduğunu vurguluyor.

Dêrsim Zêrevan sözlerini konuşmasını şöyle tamamlıyor: “Kürt kadınlar Kürt sinemasının öncülüğünü yapıyor. Kadınlar sadece sinemacı değil; aynı zamanda Kürdistan genelinde devrimin öncüleridirler.” 

 

***

 

 

Dêrsim Zêrevan (Jihan Asaad Sheikhmous) 10 Şubat 1980’de Rojava’nın Qamişlo kentinde doğdu. 3’ü kız 5’i erkek 8 çocuklu yurtsever bir ailenin ikinci çocuğu. İlk ve ortaokulu Qamişlo’da okudu. Ortaokul sonrası aktivistlik süreci başladı. 1996-2000 yılları arasında Suriye rejiminin Kürtlere uyguladığı zulme karşı toplumsal hareketler içerisinde yerini aldı. Bu yıllarda edebiyata ilgisi gelişti. Kürt ve Kürdistan kültürü ve tarihiyle yetişmiş biri olarak en anlamlı işin Kürt ve Kürdistan adına savaşanları yazmak olduğuna karar verdi. Dağlarda açıldığını duyduğu Edebiyat Okulu onun için biçilmiş kaftandı. 2000’in başında girdiği Edebiyat Okulu’nda gerilla anıları, şiirleri derlemeye başladı. 2004’ten sonra Halil Dağ’ın (Halil İbrahim Uysal) öğrencisi olarak sinemaya başladı. Çocukluğuna dayanan bir kamera aşkı olsa da ilk deneyimi oyunculuk oldu. canlandırdı. Berîtan ve Rewiyên Şad filmlerinde kameramanlık yapan Zêrevan’ın ilk yönetmenlik deneyimi SARA (2013-2016) belgeseli oldu. Sonrasında Rojava devrimini anlatan Rûpelên Sor (Kızıl Sayfalar) adlı filmle ikinci yönetmenlik deneyimini geride bıraktı. QAMIŞLO