Türk Edebiyatında Öğretmen Tipi: Reşat Nuri Güntekin ve Necip Fazıl’ın Eserlerinde Karşılaştırma

Reşat Nuri Güntekin’in Eserlerinde Öğretmen Tipi

Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Türk toplumunun modernleşmesi, Cumhuriyet’in değerlerinin yeni nesillere aktarılması konusunda hikâye ve romanlardaki “öğretmen” rolünden faydalanılmıştır. Bu kapsamda Reşat Nuri Güntekin 1922 yılında ilk baskısı yapılan Çalıkuşu, 1928’de ilk baskısı yapılan Yeşil Gece ve aynı yıl basılan Acımak romanlarında öğretmen tipleriyle toplumda öncü şahsiyetler var etmiştir.

Temel Çatışma

Bu eserlerde temel çatışma, dinî görüşün hâkim olduğu geleneksel zihniyet ile laik görüşe dayanan yeni zihniyet arasında geçer. İdealist öğretmenler, Anadolu’da toplumu değiştirme ve dönüştürme yolunda aktif rol üstlenir ve görev yaptıkları yerin toplumu ile çatışma içindedirler.

Necip Fazıl’ın Eserlerinde Öğretmen Tipi

Necip Fazıl’da ise farklı bir öğretmen tipi vardır, onun öğretmeni Cumhuriyet aydınlanmasının savunucu ve temsilcisi Batılı bir tip değildir. Yerli, dindar ve muhafazakâr bir öğretmen tipiyle karşılaşırız. Özellikle hikâyelerindeki öğretmen tipine baktığımızda sanki Necip Fazıl’ın kendisini görürüz. Konuşan kendisi gibidir.

Karakterizasyon

Necip Fazıl, kadın veya erkek öğretmen ayrımı yapmadan öğretmenleri idealize eder. Dürüst, inançlı ve dini vecibelerini yerine getiren şahsiyet olarak öğretmen çıkar karşımıza. Cumhuriyet aydınlanmasının konu edildiği romanlarda idealize edilen öğretmen tipinin zıddı bir karakter ile karşılaşırız. Necip Fazıl’ın öğretmenleri dindardır, gelenekçidir ve Kur’an’ın emirlerini bilir, yaşar.