Tüketim Alışkanlıklarında Kartlı Ödeme Yükselişi Görülüyor
Kartlı İşlem Sayıları ve Tutarları Artıyor
Merkez Bankası verilerine göre, 2023 yılının ocak-ekim döneminde banka ve kredi kartlarıyla gerçekleştirilen işlemler, bir önceki yıla göre %28,4 artarak 18 milyar 275 milyon 808 bin 527 adede ulaştı. Enflasyon etkisiyle beraber, toplam işlem tutarı %46,7 artışla 17 trilyon 428 milyar 262,4 milyon liraya yükseldi. Tüketim harcamaları giderek kartlı işlemlere yöneliyor; özellikle market ve alışveriş merkezleri en çok tercih edilen noktalar arasında yer alıyor.
Sektörel Dağılım ve Artış Oranları
Markette ve AVM’lerde gerçekleştirilen işlemler, geçen yılın aynı dönemine göre %30 artış gösterirken, harcama tutarı %53,3 artışla 3 trilyon 204 milyar 901,5 milyon TL’ye ulaşmış durumda. Kartla yapılan ödemelerde, market ve AVM’leri sırasıyla yemek sektörü, çeşitli gıda ürünleri ve akaryakıt istasyonları takip ediyor.
- Yemek sektörü: 2 milyar 718,3 milyon işlem
- Çeşitli gıda: 2 milyar 268,1 milyon işlem
- Akaryakıt istasyonları: 1 milyar 064,8 milyon işlem
- Hizmet sektörü: 860 milyon işlem
- Giyim ve aksesuar: 803,1 milyon işlem
Nakitsiz Toplum Yönünde Belirtiler
Dünya yazarı Naki Bakır’ın aktardığına göre, kartlı işlem sayısındaki artış, kart kullanımının yaygınlaşması ve nakitsiz ödeme alışkanlıklarının güçlendiği anlamına geliyor. Bu durum, genellikle reel ekonomideki canlılığa ve hane halkı harcamalarının sıklığına işaret ediyor. Bakır, "Nakitsiz toplum" hedefine doğru ilerleme kaydedildiğini belirtirken, harcama sıklığındaki artışın daha sık ama daha küçük tutarlı alışverişler ile gerçekleştiğini vurguladı. Geçen yılın aynı döneminde kartlı işlem başına ortalama harcama tutarı 835 TL iken bu yıl %14,1 artarak 954 TL oldu. Ancak, reel gelirdeki azalma ile birlikte bu artışın sınırlı kaldığı gözlemleniyor.
Borç Bakiyeleri ve Takipteki Alacaklar
Bireysel kredi kartlarıyla yapılan harcamalarda önemli bir artış söz konusu. 17 Ekim itibarıyla bireysel kredi kartlarındaki borç bakiyesi bir yıl önceki düzeye göre %54,7 artarak 2 trilyon 478,4 milyar liraya yükseldi. Aynı dönemde, bankaların takipteki alacak tutarı %150,3 artışla 110,6 milyar liraya çıktı. Bu durumda, takibe düşen bireysel kredi kartı borç oranının %2,8’den %4,5’e çıkması, tüketicilerin zorunlu ihtiyaçlar için kredi kartlarına yüklendiğini ancak ödemekte zorluk yaşadığını göstermektedir.
Yorum: Finansal Zorlukların Gölgesinde
Sonuç olarak, kartlı ödemelerin artması, tüketicilerin harcama alışkanlıklarının değiştiğini ve nakitsiz ödemeye olan eğilimin güçlendiğini ortaya koyuyor. Ancak, bireysel kredi kartı borçlarının artışı ve takipteki alacakların yükselmesi, tüketicilerin mali zorluklar içinde olduğuna işaret ediyor. Ekonomik koşulların iyileşmesi ve hane halkı alım gücünün artırılması, bu durumun düzelmesi açısından kritik öneme sahip.