Kur Korumalı Mevduat’ın Ekonomiye Etkileri: Mahfi Eğilmez’in Analizi

Ekonomide Yeniden Başlatılan Tartışma: Kur Korumalı Mevduat (KKM)

Ekonomist Mahfi Eğilmez, 23 Ağustos 2025’te sona erecek olan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin Türkiye ekonomisine olan etkilerini çarpıcı bir şekilde analiz etti. Eğilmez’in hesaplamalarına göre, KKM, Türkiye ekonomisine yaklaşık 58,9 milyar dolarlık bir maliyet oluşturdu. Bu rakam, vergi kayıpları ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) üzerindeki dolaylı zararlar göz önüne alındığında çok daha yukarı çıkabilir.

KKM’nin Temel İşleyişi ve Bütçeye Yükü

KKM uygulaması, 2021 Aralık ayında Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin döviz talebini artırması üzerine hayata geçirilmiştir. Eğilmez, sistemin işleyişini şu şekilde özetliyor:

"Vade sonu geldiğinde, TCMB tarafından ilan edilen döviz alış kuru ile hesap açılışındaki döviz alış kuru karşılaştırılıyor. Vade sonundaki kur farkı, hesabın faiz getirisinden yüksekse kur farkı, faiz getirisi kur farkından yüksekse faiz ödeniyordu."

2022 yılındaki maliyet 92,5 milyar TL, 2023’te ise 59,5 milyar TL olarak hesaplandı. Eğitim Maliyeti ise toplamda 8,7 milyar dolara ulaştı. TCMB’nin 2023 ve 2024 yıllarındaki zararlarının çoğunun KKM kaynaklı olduğu varsayılarak yapılan hesaplamalar, Merkez Bankası üzerindeki toplam maliyetin 50,2 milyar dolara çıktığını gösteriyor.

KKM’nin Devam Eden Maliyetleri

Eğilmez, KKM’de hala 440,5 milyar TL (yaklaşık 10,9 milyar dolar) bakiye bulunduğunu ve bu nedenle sistemin maliyet oluşturmaya devam ettiğini belirtiyor. Gelecek aylarda 58,9 milyar dolarlık toplam maliyetin daha da artabileceği konusunda uyarıyor.

"Enflasyonun yükseldiği bir ortamda faizi iki puan yükselterek, Hazine ve TCMB’ye maliyet yüklemeden çözülecek bir ekonomik sorun, muhtemelen 70 milyar dolara ulaşacak bir maliyetle çözmek ciddi bir ekonomi politikası hatasıdır."

TCMB ve Hazine’nin Karşılaştığı Zorluklar

KKM uygulamasının vergi kayıpları ve carry trade kaynaklı maliyetleri de göz önüne alındığında, bu sistemin ekonomik yüke katkıda bulunduğu açık. Eğilmez, TCMB’nin zararı nedeniyle Hazine’ye kar payı aktarmakta zorlandığını ve bunun, Hazine’nin ek borçlanmasına neden olduğunu belirtmektedir.

Şeffaflık İhtiyacı

Eğilmez, Merkez Bankası’nın Hazine gibi KKM nedeniyle yaptığı ödemeleri kamuoyuna açıklaması gerektiğini vurgulamakta.

"Hazine ve Maliye Bakanlığı KKM’den kendisine düşen ödemeleri nasıl hesaplayıp yayınlamışsa, TCMB’nin de benzer bir şeffaflık göstermesi gerekmektedir."

Ekonomik Değerlendirme

KKM uygulamasının Türkiye’nin faiz, enflasyon ve döviz talebi üzerindeki etkileri oldukça derin ve karmaşık. Eğilmez’in analiz ettiği gibi, sadece doğrudan maliyetler değil, aynı zamanda dolaylı etkiler de dikkatle incelenmelidir. Enflasyon yüksek, faiz oranları belirsizken, bu tür mekanizmaların nasıl süreklilik kazanacağı ve ekonomiyi ne kadar zorlayacağı sorusu hala yanıtsız kalmaktadır. Türkiye’nin ekonomik politikalarının, uluslararası ekonomi ile uyumlu bir şekilde yeniden gözden geçirilmesi gerektiği aşikardır.