Türkiye Ekonomisi: Büyüme Verileri, Enflasyon ve Sanayinin Geleceği

TÜİK Verileri Üzerine

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ekonomik verileriyle dikkat çekiyor. Ülkedeki sorunların zamanla, diğer veri dönemleri ile çelişmesi bu durumu daha da belirgin hale getiriyor. Özellikle bu hafta açıklanan veriler, ekonominin seyrine dair ipuçları sunuyor.

2. Çeyrek Büyümesi: Umut Verici Rakamlar

Pazartesi günü açıklanan 2. çeyrek büyümesi verisi, Türkiye ekonomisinin 2024 yılı 2. çeyreğinden 2025 yılı 2. çeyreğine kadar %4,8 büyüdüğünü gösteriyor. Bu oran, enflasyonla mücadele eden bir Merkez Bankası’nın beklediği çıktı açığı ile çelişiyor; zira büyüme çoğunlukla inşaat ve sanayi sektörlerinden geldi.

İnşaat ve Sanayide Dikkat Çeken Büyüme

İnşaat sektörü, büyüme oranının iki katı kadar %10,9’luk bir artış gösterdi. Bilgi ve iletişim faaliyetleri %7,1, sanayi ise %6,1 büyüme kaydetti. Özellikle sanayinin bu ölçekteki büyümesi, sanayi temsilcilerinin finansmana erişim ve üretim maliyetleri gibi sıkıntılar yaşadığı bir dönemde dikkate değer.

Tarım: Sektördeki Daralma

Diğer taraftan tarım sektöründeki %3,5’lik daralma, durumu daha da karmaşık hale getiriyor. Sanayi büyürken tarımın gerilemesi, istikrarsız bir büyüme modeline işaret ediyor.

Önceki Yılla Karşılaştırmalar

Verileri sadece önceki yıl ile karşılaştırmak yanıltıcı olabiliyor. ABD Merkez Bankası (Fed), büyüme verilerini çeyrekten çeyreğe analiz ederken, bizde veriler hem yıllık hem de çeyrek karşılaştırmasıyla yayınlanıyor. Bu, analizi karmaşık hale getiriyor.

Hanehalkı Tüketimi: Kırılgan Bir Eğilim

2025 yılının 2. çeyreğinde hanehalkı tüketimi, önceki çeyreğe göre %0,7 azaldı. İlk çeyrekte ise önceki yılın son çeyreğine göre %0,5 daralmıştı. Bu da, hanehalkı tüketiminin vakıf ve sosyal yardım kuruluşlarının tüketimiyle olumlu görünse de aslında daralmakta olduğunu gösteriyor.

Kamu Harcamaları ve Enflasyon

Devletin nihai tüketim harcamalarında %4,4’lük bir daralma yaşandığını belirtmiştik. Kamunun harcama kesintilerinin enflasyonu düşürdüğü gözlemleniyor. Nisan-Mayıs-Haziran döneminde TÜFE yüzde 3,0, 1,53 ve 1,37 olarak gerçekleşti.

Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu: Kuşkulu Bir Büyüme

Gayri safi sabit sermaye oluşumu (GSSSO), 2025 2. çeyreğinde %2,4 artış göstermişken, bu oranın bir önceki çeyrekte %1,6’lık büyümeyle geldiğini görüyoruz. Ancak bu büyümenin gerçekçi olup olmadığı sorgulanmalı.

Ekonomide Sabit Varlık Yatırımları

Sabit varlık yatırımlarının artışı, belirsizlik ortamında neden gerçekleştiği üzerine düşündürüyor. 2025 yılının 2. çeyreğinde yaşanan kur atağı ve faiz artırımları, sanayicilerin nasıl bir motivasyonla yatırım yaptığını sorgulatıyor.

Dış Ticaret ve Sanayi Üretimi

Son dış ticaret verilerine göre, yüksek teknolojili ürünlerin toplam ihracattaki payı %4,2’ye yükseldi. Ancak, sanayideki dönüşümün bu denli hızlı olabileceği kuşkulu.

Sonuç ve Değerlendirme

Sonuç olarak, büyüme verileri olumlu görünmekle beraber, arka plandaki belirsizlikler ve çelişkili veriler, gelecekte düzeltmelere yol açabilir. Ekonomi camiasının özellikle GSYH ile ilgili öncü büyüme ve nihai büyüme verilerini ayrı ayrı incelemesi gerektiği kanaatindeyim. Bu, daha net bir analiz yapabilmemiz açısından hayati öneme sahip. Ekonominin gidişatı, bu çelişkiler ışığında izlenmeli; enflasyon, döviz ve faizle ilgili gelişmelere dikkat edilmeli.