Merve Yiğitcan

Son 2,5 yıldır uygulanan yüksek faiz ve düşük kur politikaları, Türkiye’deki sanayi üretimini olumsuz etkiliyordur. İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan Türkiye İmalat PMI ve İSO Sektörel PMI anketleri, durumun kısa vadede iyileşmeyeceğini göstermektedir. Üretim, istihdam ve yeni siparişler açısından imalat sanayinin durumu giderek daha negatif bir tablo çizmektedir. Manşet PMI, 46,5’e düşerek son üç ayın en düşük seviyesine ulaşmıştır.

Üretimde Yavaşlama ve İstihdamda Azalma

Rapor, üretimdeki yavaşlama eğiliminin 19. aya ulaştığını göstermekte, bu durumun ana sebepleri arasında talepteki durgunluk ve yeni siparişlerdeki yavaşlama yer almaktadır. İç pazar ve ihracata yönelik yeni siparişlerin ekimde de devam eden düşüşü, üreticilerin istihdamı korumasını zorlaştırmaktadır. İstihdamda 11. aya ulaşan devam eden daralma, ayrılan personelin yerine yenilerinin alınmamasıyla sonuçlanmıştır.

En Düşük PMI Kara ve Deniz Taşıtlarında

Sektörel PMI verilerine göre, yalnızca gıda sektörü 50 eşik değerinin biraz üzerinde kalırken, diğer dokuz sektör negatif bölgede yer aldı. Ekim ayındaki en düşük PMI değeri 42,7 ile kara ve deniz taşıtları sektöründe ölçülürken, bunu ağaç ve kağıt ürünleri (43,7) ile makine ve metal ürünleri (44,6) takip etti. Sektör bazında üretimdeki yavaşlamalar, en keskin düşüşe kara ve deniz taşıtları sektöründe yol açtı. Yeni siparişlerde, yalnızca gıda ürünlerinde kısmi bir genişleme görülse de, diğer sektörlerde belirgin düşüşler devam etmiştir.

En Yüksek Enflasyon Gıda ve Makine Sektörlerinde

Rapor, birçok sektörde satın alma faaliyetlerinin yavaşladığını; yalnızca gıda ürünlerinde yeni siparişlerin artmasıyla birlikte girdi alımlarının arttığını ortaya koymuştur. Girdi maliyetleri, takip edilen on sektörün tamamında keskin bir şekilde yükselmiştir. Makine ve metal ürünlerinde en hızlı artış yaşanırken, en düşük enflasyon giyim ve deri ürünlerinde kaydedilmiştir. Ekim ayında girdi maliyetlerindeki artış, nihai ürün fiyatlarını yükseltmiştir; bu durum, tekstil sektöründe de yaşanan fiyat artışlarıyla birlikte, yıllar sonra tüm sektörlerde fiyatların artış kaydetmesine neden olmuştur.

Metal ve Elektrik Sektöründe İstihdamda Artış

Tüm bu gelişmeler, imalatçıların istihdamlarına yönelik olumsuz etkilere neden olmaktadır. Türk imalat sektörlerinin çoğunluğu yılın son çeyreğine istihdam azaltma eğilimiyle girmektedir. Sadece elektrikli ve elektronik ürünler ile ana metal sanayisinde çalışan sayısında artış yaşanırken, en belirgin daralma tekstil ürünleri sektöründe kaydedilmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Ağustos 2025’te sanayideki ücretli çalışan sayısı 4 milyon 892 bine düşerek 184 bin kişilik bir azalma yaşanmıştır.