ChatGPT’nin Eğitimdeki Rolü: Öğrenme Performansı ve Üst Düzey Düşünme Üzerindeki Etkileri
Son yıllarda büyük dil modellerinin (LLM) eğitim alanındaki etkisi üzerine yoğun bir tartışma yürütülmektedir. Öğrencilerin 7/24 erişebildiği bu araçlar, öğrenme süreçlerine katkı sağlarken aynı zamanda kopya çekme gibi etik sorunları da gündeme getiriyor. Yeni yayımlanan bir meta-analiz, bu konudaki belirsizlikleri gidermeye yönelik önemli veriler sunuyor.
ChatGPT’nin Eğitimdeki Potansiyeli
Jin Wang ve Wenxiang Fan tarafından hazırlanan ve Nature Publishing Group’a ait Humanities and Social Sciences Communications dergisinde yayımlanan çalışma, ChatGPT’nin öğrencilerin öğrenme performansı, algısı ve üst düzey düşünme becerileri üzerindeki etkilerini incelemektedir. Araştırma, Kasım 2022 ile Şubat 2025 arasında yayımlanan 51 çalışmanın verilerini sentezlemektedir.
Öğrenme Performansına Etkisi
Çalışmada, ChatGPT’yi kullanan öğrencilerin akademik sonuçlarının kontrol gruplarına göre anlamlı ölçüde daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular, ChatGPT’nin eğitimde önemli bir yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Öğrenme Algısı Üzerindeki Sonuçlar
Öğrencilerin katılım, motivasyon ve tutumları üzerinde yapılan analizler, ChatGPT kullanımının orta düzeyde olumlu bir etki yarattığını ortaya koymuştur. Bu durum, teknolojinin potansiyeli hakkında umut verici bir tablo çizmektedir.
Üst Düzey Düşünme Becerileri
Araştırma, eleştirel düşünme, problem çözme ve yaratıcılık gibi üst düzey düşünme becerilerinin ChatGPT tarafından orta düzeyde desteklendiğini göstermektedir. Ancak, bu etkilerin öğrenme performansına dair belirli çalışmalarda görüldüğü kadar belirgin olmadığı da ortaya çıkmıştır.
Ders Türünün ve Öğrenme Modelinin Rolü
Wang ve Fan, ders türlerinin ve öğrenme modellerinin ChatGPT’nin etkisini nasıl şekillendirdiğini araştırmışlardır. Bu bağlamda önemli bulgular elde edilmiştir:
-
Ders Türü: Becerilerin geliştirilmesi üzerine odaklanan derslerde daha belirgin etkiler görülmüştür. Özellikle STEM ve dil öğrenimi dersleri, faydanın daha yüksek olduğu alanlardır.
-
Öğrenme Modelleri: Problem temelli öğrenme modellerinin ChatGPT ile güçlü bir şekilde desteklendiği görülmüştür. Ayrıca kişiselleştirilmiş öğrenme ortamları da olumlu etkiler yaratmıştır.
- Kullanım Süresi: ChatGPT’nin etkisinin en belirgin olduğu süre 4 ila 8 hafta arasında gerçekleşmiştir. Kısa süreli kullanımlarda düşük etkiler gözlemlenirken, sürdürülebilir etkileşimlerin öğrenme süreçleri için kritik olduğu vurgulanmaktadır.
Stratejik Uygulama ve Gelecek Çalışmalar
Wang ve Fan, eğitimde yapay zeka uygulamalarının stratejik bir çerçeveye oturtulması gerektiğini savunmaktadır. Özellikle, üst düzey düşünmeyi destekleyen, kişiselleştirilmiş geri bildirim sunabilen sistemlerin ön plana çıkarılması gerektiği belirtilmiştir.
Gelecekte yapay zeka, veri bilimi ve eğitim alanında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Ayrıca, farklı yapay zeka modellerinin etkilerinin ayrıştırılması ve öğrencilerin yapay zekayı nasıl yönlendirdiğinin incelenmesi önemli bir aşama olacaktır.
Sonuç
Bu meta-analiz, eğitimde yapay zekanın rolünü ve potansiyel faydalarını daha iyi anlamamıza yardımcı olmaktadır. ChatGPT gibi büyük dil modellerinin, öğrenci başarısını artırma kapasitesine sahip olduğu doğrulanmıştır. Ancak, bu araçların etkileri bağlama ve entegrasyon biçimine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Eğitimde teknolojik ilerlemeler yalnızca cihazların mevcut haliyle kullanılmasından ibaret olmayacak; aynı zamanda daha verimli, akıllı ve pedagojik temellere dayanan sistemlerin geliştirilmesine bağlı kalacaktır.
Yorum: Eğitimde yapay zeka kullanımı, öğrenme süreçlerini geliştirme potansiyeli taşıdığı kadar, dikkatli bir entegrasyon ve kullanım stratejisi gerektirmektedir. Bu tür teknolojilerin eğitime entegre edilmesi sürecinde, pedagojik yaklaşımlar ve kullanıcı geri bildirimleri ön planda olmalıdır.