Çocuk İşçiliği ve Mesleki Eğitim: Gebze’de Yaşananlar
Gebze Güzeller OSB’de Ücretsiz Eğitim İddiası
Geçtiğimiz hafta, Gebze Güzeller Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) bir kolej, ücretsiz eğitim fırsatlarını duyurmak üzere bir buluşma düzenledi. Kolejin resmi sayfasında, eğitim hizmetlerinin ücretsiz olduğu belirtilmesine rağmen, gerçekte bu ücretsizliğin düzenli devlet teşviklerine dayandığı anlaşılıyor. Resmi Gazete’de yayımlanan yeni yönetmelik, OSB içindeki özel meslek okullarına öğrenci başına 46 bin liradan 77 bin 626 liraya kadar destek ödeneği sağlanacağını bildiriyor.
Özel Meslek Liseleri ve Devlet Teşvikleri
Devlet okullarına aktarılması gereken kaynakların özel meslek liselerine yönlendirilmesi, bu kurumların varlığını sağlamlaştırıyor. Burada öğrenim gören öğrenciler, düzenli olarak sanayi bölgelerinde, devlet destekli düşük maliyetli iş gücü olarak çalıştırılıyor. 2019 yılında yapılan Özel Öğretim Kurumları Kanunu’ndaki değişiklikler, özel sektörün mesleki eğitim merkezleri (MESEM) kurmasını sağladı. Gebze Güzeller OSB Mesleki Eğitim Merkezi, Türkiye’nin ilk özel mesleki eğitim merkezi olarak 2020 yılında faaliyete geçti.
Erken Yaşta Uygulamalı Eğitim: Gerçekten Eğitim mi?
Kolejin buluşmasının gündeminde erken yaşta uygulamalı eğitim ve sanayiye entegre okul modelleri yer aldı. Ancak bu kavramlar, gerçekte çocuk işçiliği ve çocukların çalışma yaşamının entegre edilmesinden başka bir şey ifade etmiyor. Buluşmada, Gebze Güzeller OSB içinde 160 firmanın yer aldığı ve kolejin 2140 öğrenci kapasitesine sahip olduğu vurgulandı. Bu durum, adeta çocuk işçi kamplarının oluşturulduğunu gösteriyor.
Eğitimdeki Eşitsizliğe Çözüm Yerine Derinleşme
Devletin yer aldığı yoksulluk ve eğitimdeki eşitsizlik, çocukları MESEM’lere yönlendiren tüm yöntemleri hali hazırda sürdürmekte. Eylül 2023’te yapılan düzenlemeler ile 9. sınıfta sınıf tekrarı yapan öğrencilerin, MESEM’lere nakil yapmaları halinde 10. sınıfa devam edebileceği belirtildi. Aynı dönemde sınıf tekrarının önü de açıldı. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), çocukların eşit, nitelikli eğitim hakkını göz ardı ederek, MESEM’lerde çocuk işçi sayısını artırmaya yönelik adımlar atıyor.
Çocuk İşçiliği: Yasal Düzenlemeler ve Koşullar
MESEM’ler, giderek artan yoksulluğun zorunluluk haline getirdiği alanlar olurken, çocuklar için okulu bırakmak ve düşük ücretle çalışmaya başlamak yaygın hale geliyor. Yasal onay gereklilikleriyle birlikte, çocuklar günde 8 saat, haftanın 6 günü 14 yaşından itibaren İş Kanunu’na aykırı iç koşullarda çalıştırılabiliyor. Bu öğrencilerin sendika üyeliği ise yasak.
Sonuç ve Değerlendirme
Mesleki eğitim alanındaki değişiklikler, çocuk işçiliği sorununu derinleştirirken, devletin eğitime ayırması gereken kaynakların özel sektöre kaydırılması endişe verici bir durum yaratmaktadır. Eğitim sisteminin özelleştirilmesi, sınıf eğitimine zarar verirken, çocukların çalışma yaşamına itilmesi, onların geleceklerini tehdit eden bir tablo çizmektedir. Bu bağlamda, hem eğitim politikalarının hem de çocuk haklarının acil olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir.