Batman’ın Renkli Bayram Gelenekleri ve Kutlama Sofraları

Batman Üniversitesi’nin “Dün Bugün Yarın Batman” kitabından derlenen bilgileri temel alarak, bölgenin bayram ve kutlama yemeklerinin canlı geleneklerine ışık tutuyoruz.

Bayram Sofraları: Birlik ve Beraberlik

Ramazan ayı, Batman’da paylaşmanın ve bereketin en yoğun yaşandığı dönem olarak özel bir yere sahip. Bu dönemde aile içi ve hayır amaçlı iftarlar tüm şehirde coşkuyla kutlanıyor. Köylerde, Ramazan boyunca kalabalık sofralarda birlikte yemek yeme geleneği devam etmekte; bu birlikteliğin ibadeti daha anlamlı kıldığına inanılıyor.

Arife Gecesi ve Sütlaç Adeti

Bayram arifesi, Batman’da büyük bir anlam taşır. Arife gecesi komşulara dağıtılan “arife sütlacı” ile bayrama tatlı bir başlangıç yapılır. Bu özel tatlı, Beşiri yöresinde “kate” adlı çörekler ve bayram simidi ile birlikte hazırlanır ve paylaşılır.

Paylaşmanın En Tatlı Hali: Arife Gecesi Sofraları

Batman’daki bayramlar, Anadolu’nun birçok bölgesine göre daha coşkulu geçer. Tüm aile bireyleri bir araya gelerek, bayram namazının ardından yer sofralarında birliktelik duygusunu pekiştirir. Bayram kahvaltısı yerine hazırlanan zengin tabaklarda et ve pilav, mevsiminde kayısı veya vişne kompostosu ile servis edilirken; tırşik gibi yöresel yemekler de sofralarda yer alır.

Bayram Ziyaretlerinde Barış ve Bereket

Köylerde, bayram namazının ardından cemaat birbirleriyle bayramlaşır. Namaz sonrası çocuklar camiden çıkarken şeker toplama geleneği sürdürülür. Her ev ziyareti yapılırken, küslerin barıştırıldığı; her evde ikramlar sunulduğu bilinir. Bugün genellikle pirinç yerine bulgur kullanılırken, kaburga dolması da özel bayram yemekleri arasında yer alır.

Yüzyıllardır Süren Gelenek: Ayran Aşı

Bayram yemeklerinin vazgeçilmez çorbası olan ayran aşı, mehirden hazırlanır ve yaz aylarında tercih edilir. Bölgeye özgü kurutulmuş yoğurt kullanılarak yapılan bu çorba, birçok yöresel yemekte de sıklıkla yararlanılırken; Kozluk ilçesi kahvaltılarında da geleneksel “gebol” yemeği için tercih edilmektedir.

Pehun ve Pelur: Bereketi Paylaşma Gelenekleri

Batman’daki Ezidi vatandaşlar da bayramlarında özel bir kurguya sahiptir. Özellikle Şubat ayında kutlanılan Hıdır Elyas (Hıdırellez) Bayramı’nda, buğday öğütülüp “pehun” haline getirilir. Ertesi gün özel işaretler görülürse Hıdır ve Elyas’ın o evi ziyareti anlamına gelir. Ayrıca, buğday unuyla yapılan “pelur” tatlısı, ev halkına ve komşulara sunulmak üzere hazırlanır.

İçli Köfte ve Kınalı Keklik Geleneği

Yörede kutlanan Rumi Yılbaşı (Sere Sale/Sersal) da ayrı bir coşku ile kutlanmaktadır. Bu özel gecede, “kutilk” adı verilen içli köfte sofraların baş misafiri olur. İçli köftenin içine küçük hediyeler yerleştirmeyi içeren eğlenceli ritüel, keyifli anlar yaratır. Sason yöresinde ise kınalı keklik etinin pişirildiği pilav, bu gecenin vazgeçilmez yemeklerindendir.

Şambörek ile Geleneksel Sofralar

Batman mutfağının eşsiz bir lezzeti olan “şambörek”, özel günlerde yemek masalarını süsler. Bu gelenekte de içli köfte gibi para konarak yapılan şambörek, bölgenin kültürel dokusuna zenginlik katar.

Bayram ve kutlamalar, Batman ve çevresinde yalnızca yemeklerle değil, aynı zamanda geçmişten gelen dostluk, paylaşım ve birlik ruhuyla yaşatılmaktadır. Bu sofralar, geçmişin anılarını geleceğe taşırken; bugünün mutluluğunu da birlikte paylaşmayı sağlar.

Bayramın tadı, kültürel zenginlik, dostluk ve bir arada olmanın kıymetiyle taçlanır.