Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından bu yıl yayımlanan Dünya Enerji Yatırımları raporuna göre, Afrika’da özel sektör kaynaklı yenilenebilir enerji yatırımları, 2019 yılında yaklaşık 17 milyar dolardan 2024 yılına kadar 40 milyar dolara yükselebilir.

Rapora göre, küresel enerji sektörüne toplamda 3,3 trilyon dolarlık bir yatırım yapılacak, bunun 2,2 trilyon doları ise temiz enerjiye ayrılacak. Dünyanın %20’sini barındıran Afrika, bu yatırımların yalnızca %2’sini aldığı için payı yaklaşık 44 milyar dolara ulaşacak.

Temiz Pişirme Yakıtlarına Erişim Sorunu

Bugün itibarıyla kıtada 600 milyon kişi elektriğe erişemiyor, aynı zamanda 1 milyar insan da temiz pişirme yakıtlarına ulaşamıyor.

Sahra Altı Afrika’daki Yatırımlar

Raporda belirtilenlere göre, Sahra Altı Afrika bölgesindeki enerji yatırımları, büyüklüğü ve nüfus potansiyeli karşısında oldukça düşüktür.

Zayıf temiz pişirme çözümleri üzerine yapılan yatırımlar, genellikle bağışlar ve kamu destekli projelere dayanmaktadır. Bu alan, yatırım açısından cazip getiri beklentisi sunmadığından, yatırımcıların ilgisini çekmemektedir. Bu durum, enerji yatırımlarında kamu politikalarının ne kadar belirleyici olduğunu gözler önüne sermektedir.

Kamu Yatırımları ve Özel Sektörün Rolü

IEA’ya göre, Afrika’daki enerji yatırımlarının yaklaşık %70’i hala fosil yakıtlar için kullanılmaktadır.

Kamu ve Kalkınma Finansmanındaki Düşüş

Pek çok kamu ve kalkınma finansman kaynaklı enerji yatırımı geçen yıl 2015 seviyelerine göre üçte bir oranında azalma göstererek 20 milyar dolara geriledi. Bu azalmada kıtanın petrol ve gaz sektöründe yaşanan düşüş ön plandadır. Yenilenebilir enerji yatırımları, bu kaybı ancak sınırlı bir şekilde karşılayabilmiştir.

Özel Sektörün İntervenasyonu

Kamu kaynaklarının azalmasıyla birlikte özel sektör bu açığı kısmen kapatmaya çalışıyor ve yenilenebilir enerji yatırımları için ilgi göstermektedir. Kalkınma finansmanı kurumu tarafından sunulan “risk azaltıcı” sermayeler bu yatırımların önünü açmaktadır.

Buna ek olarak, Afrika’daki enerji projelerinin üçte birinden fazlası kalkınma finansmanı kuruluşları tarafından desteklenmektedir. IEA, enerji dönüşümünün sürdürülebilir olabilmesi için uluslararası mali akışların artırılmasının hayati olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, yerel mali piyasaların derinleşmesi de bu sürecin başarılı olması için önemlidir.

Ekonomik Engeller ve Borç Servisi Maliyetleri

Ancak, bu yatırımlar hala önemli ekonomik engellerle karşı karşıyadır. Afrika’nın artan döviz borçları, yüksek faiz oranları ve para birimi dalgalanmaları, yatırım maliyetlerini yükselterek projelerin uygulanabilirliğini tehlikeye atmaktadır. Bu yıl itibarıyla, Afrika’daki borç servis maliyetleri toplam enerji yatırım harcamalarının %85’ine ulaşmıştır.