Nöbetçi Eczaneler
Antibiyotik Direnci: Tifo Hastalığı Küresel Bir Tehdit Olmaya Devam Ediyor
Tifo Hastalığı ve Antibiyotik Direnci
Antibiyotik direnci, gereksiz ilaç kullanımı nedeniyle giderek artış gösteriyor. Uzun yıllardır insanlığı tehdit eden tifo hastalığı, modern dünyada pek gündeme gelmese de, antibiyotik direnci nedeniyle yeniden küresel bir tehlike haline gelebilir. Son yapılan araştırmalar, tifoya neden olan Salmonella enterica serovar Typhi (S Typhi) bakterisinin hızla antibiyotik direnci geliştirdiğini ve dirençli türlerin yayılma hızının arttığını ortaya koyuyor.
Araştırma Bulguları
Günümüzde tifonun etkili tedavisi yalnızca antibiyotiklerdir. Ancak son 30 yılda S Typhi bakterisinin ağız yoluyla alınan antibiyotiklere karşı direnci giderek artmaktadır. Science Alert’te yer alan habere göre, 2014-2019 yılları arasında Nepal, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan’da toplanan 3,489 tifo bakterisi örneği üzerinde yapılan genetik analizler, "yaygın şekilde ilaçlara dirençli" (XDR) türlerin hızla yayıldığını göstermektedir.
XDR Typhi Türleri ve Direnç
XDR Typhi türleri, ampisilin, kloramfenikol ve trimetoprim/sülfametoksazol gibi temel antibiyotiklere karşı tamamen dirençlidir. Bunun yanı sıra, florokinolonlar ve üçüncü nesil sefalosporinler gibi yeni nesil antibiyotiklere karşı da direnç geliştirmektedir. Endişe verici olan ise bu dirençli türlerin sadece Güney Asya ile sınırlı kalmaması; 1990’dan bu yana yaklaşık 200 uluslararası yayılma vakası kaydedilmiştir. Bu süper bakteriler, Güneydoğu Asya, Doğu ve Güney Afrika’nın yanı sıra Birleşik Krallık, ABD ve Kanada gibi ülkelere de ulaşmıştır.
Uzman Görüşleri
Stanford Üniversitesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Jason Andrews, S Typhi’nin yüksek dirençli türlerinin bu kadar hızlı ortaya çıkması ve yayılmasının ciddi bir endişe kaynağı olduğunu belirtiyor. Önleme çalışmalarının acilen artırılması gerektiğini vurguluyor. İlk XDR tifo türü 2016’da Pakistan’da tespit edildi ve 2019 yılı itibarıyla ülkedeki baskın genotip haline geldi. Üçüncü nesil antibiyotiklerle kontrol altına alınmaya çalışılan bu türler, zamanla bu ilaçlara da direnç kazandı.
Azitromisin ve Olası Kriz
Geriye yalnızca bir ağız yoluyla alınabilen antibiyotik kalmıştır: Azitromisin. Ancak araştırmalar, azitromisin direnci geliştiren mutasyonların da hızla yayıldığını göstermektedir. Bu mutasyonlar henüz XDR Typhi ile birleşmemiş olsa da, böyle bir durumun gerçekleşmesi büyük bir sağlık krizi yaratabilir. Tifo tedavi edilmediğinde ölüm oranı yüzde 20’ye kadar çıkabilmektedir ve her yıl yaklaşık 11 milyon tifo vakası yaşanmaktadır.
Aşılar ve Önlemler
Tifo konjüge aşıları, bu noktada önemli bir önlem sunmaktadır. Ancak aşıya küresel erişim sağlanamazsa, yeni bir salgın kapıda olabilir. Araştırmacılar, özellikle Güney Asya gibi riskin yüksek olduğu bölgelerde aşı uygulamalarının hızla yaygınlaştırılması gerektiğini vurguluyor. Uluslararası yayılma riski nedeniyle önlemlerin sadece bu bölgelerle sınırlı kalmaması gerektiğinin altını çiziyorlar.
Pakistan, tifoya karşı rutin aşılamayı başlatan ilk ülke olarak örnek gösterilmektedir. Bilim insanları, daha fazla ülkenin bu politikayı benimsemesi gerektiğini belirtiyor. Çünkü antibiyotik direnci, HIV/AIDS ve sıtmadan daha fazla can alan küresel bir ölüm nedeni haline gelmiştir.
Bu haber, antibiyotik direncinin ve tifo hastalığının küresel sağlık üzerindeki etkilerini vurgulamakta, önlemlerin ve aşılamanın önemini gözler önüne sermektedir.