Türkiye Eğitim Sisteminde İlerleme ve Zorluklar – OECD 2025 Raporu

OECD’nin her yıl yayımladığı ‘Bir Bakışta Eğitim 2025’ raporuna göre, Türkiye’deki eğitim sistemi önemli değişimler yaşıyor. Türk Eğitim Derneği’nin (TEDMEM) rapordan derlediği verilere göre Türkiye, eğitim düzeyinde kayda değer bir ilerleme kaydederken, istihdam oranları ve eğitim süreleri açısından bazı zorluklarla karşı karşıya.

Eğitimde İlerleme Ancak İstihdam Sorunu

Lise ve üniversite Mezunları Arasındaki Gelişmeler

OECD ülkeleri ile paralel olarak, Türkiye’de 25-34 yaş arası lise mezunu olmayan bireylerin oranında önemli bir azalma gözlemleniyor. 2019 yılında %41 olan bu oran, 2025’te %28’e düşmesi bekleniyor. Aynı dönemde üniversite mezunlarının oranı %35’ten %44’e yükseliyor. Genç kadınların lise mezuniyeti oranı da olumsuz bir şekilde %43’ten %28’e gerileyerek erkeklerle eşit seviyeye yaklaşıyor.

Gençlerin Eğitim ve İstihdam Durumu

Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki gençlerin %31,3’ü ne eğitimde ne istihdamda yer alıyor. Bu oran OECD ülkelerinde %14,1 gibi düşük bir seviyede kalıyor. Ne eğitimde ne istihdamda olan kadınların oranı %41,6, erkeklerin ise %22,1 iken, OECD ortalamasında bu fark yalnızca 1,5 puan ile belirgin bir şekilde azalmaktadır. Ayrıca, lise mezunları için istihdam oranı sadece %63; üniversite mezunları için ise %75,4 ile OECD’nin en düşük değerleri arasında yer alıyor.

Yükseköğretimdeki Gecikmeler ve Okul Bırakma Oranları

Yükseköğretime yeni başlayan öğrencilerin %42’sinin ortaöğretimden mezun olduktan sonra en az bir yıl gecikmeli kaydolduğu görülüyor. Türkiye’de üniversitenin ilk yılında okulu bırakma oranı %1 gibi çok düşük bir seviyedeyken, OECD ortalaması %13 olarak belirleniyor.

Eğitim Kalitesi ve Finansman Modeli

Türkiye’de ilkokulda tatil süreleri yıllık 15 hafta iken, OECD ülkeleri ortalaması 13,5 hafta. Dolayısıyla eğitim süreleri ve tatil süresi Türkiye açısından dikkat çekici bir unsur oluşturmaktadır. Raporda, eğitimde erişim oranlarının arttığı vurgulansa da, lise ve üniversite mezunlarının istihdam oranlarının hâlâ düşük kaldığı belirtiliyor. Ayrıca, öğrenci başına yapılan harcamalar Türkiye’de OECD ortalamasının altında kalıyor.

Eğitimde İyileştirme Stratejileri

TEDMEM’in önerilerine göre, Türkiye’nin eğitim ittifaklarını güçlendirmesi ve eğitim finansmanını daha adil hale getirmesi kritik öneme sahip. Eğitim kalitesinin artırılması ve istihdam ile güçlü bir bağ kurulması gerektiği öne sürülüyor. Bu kapsamda, Orta Vadeli Program’da aşağıdaki çözüm önerilerine yer veriliyor:

• Üretim kültürünü destekleyen programlarla atıl iş gücünün kalıcı olarak azaltılması hedefleniyor.
• Mesleki ve teknik eğitim müfredatlarının özel sektörle iş birliği içinde güncellenmesi teşvik edilecek.
• Ulusal Yeterlilik Sistemi’nin eğitim ve istihdam politikalarıyla entegrasyonu gerçekleştirilecek.
• Ortaöğretim öğrencilerinin eğitim süreleri içinde mesleki eğitim merkezlerinde beceri edinmelerine yönelik programlar hazırlanacak.

Kısa Değerlendirme

OECD’nin 2025 raporu, Türkiye’nin eğitim alanında kaydettiği ilerlemeleri ancak aynı zamanda istihdam sorunlarını gözler önüne seriyor. Eğitimdeki bu ikilemi çözmek için gençlerin eğitimi ile iş gücüne katılımı arasındaki boşluğu kapatacak stratejilerin hayata geçirilmesi gerekmektedir. Eğitim kalitesinin artırılması ve istihdam olanağının genişletilmesi, Türkiye’nin gelecekteki büyüme modeline önemli katkılarda bulunacaktır.